ভূপেন হাজৰিকাৰ গীত

১.

বুকু হম হম কৰে, মোৰ আই

কোনে নিদ্রা হৰে, মোৰ আই

পুত্র হৈ মই কিমতে তৰোঁ

আই , তোৰে হৈ মই মৰোঁ।

দেশৰে চন্দ্রমা

কাল আন্ধাৰে আবৰে

অগনি কালিকা দেহৰ ৰন্ধ্রে ৰন্ধ্রে চৰে

বজ্রসম দৃঢ়, আই

চৌপাশৰে গড়

চৌপাশৰে গড় ভেদিম

কিঞ্চিতো নাই পৰ।

যাচিম সান্ত্বনা, আই

মুক্তি প্রভাতেৰে

থাপিম থাপনা, আই

শোণিত তিয়াগেৰে।

[কলিকতা,১৯৬৩]

২.

বিস্তীর্ণ পাৰৰে

অসংখ্য জনৰে

হাহাকাৰ শুনিও

নিঃশব্দে নীৰৱে

বুঢ়া লুইত তুমি

বুঢ়া লুইত বোৱা কিয়?

নৈতিকতাৰ স্খলন দেখিও

মানৱতাৰ পতন দেখিও

নির্লজ্জ অলসভাৱে বোৱা কিয়?

জ্ঞানবিহীন নিৰক্ষৰৰ

খাদ্যবিহীন নাগৰিকৰ

নেতৃবিহীনতাত নিমাত কিয়?

সহস্র বাৰিষাৰ

উন্মাদনাৰ

অভিজ্ঞতাৰে

পঙ্গু মানৱক

সবল সংগ্রামী

আৰু অগ্রগামী

কৰি নোতোলা কিয়?

ব্যক্তি যদি ব্যক্তিকেন্দ্রিক

সমষ্টি যদি ব্যক্তিত্বৰহিত

তেনে শিথিল সমাজক নাভাঙা কিয়?

তুমিয়ে যদি ব্রহ্মাৰে পুত্র

সেই পিতৃত্ব তেনে নামমাত্র

ন’হলে প্রেৰণা নিদিয়া কিয়?

উন্মত্ত ধাৰাৰে

কুৰুক্ষেত্রৰে

শৰশয্যাকে

আলিঙ্গন কৰা

ভীষ্মৰূপী

অজস্র বীৰক

জোগাই নোতোলা কিয়?

[কলিকতা,১৯৬৫]

৩.

মই এটি যাযাবৰ

ধৰাৰে দিহিঙে-দিপাঙে লৱৰোঁ

নিবিচাৰি নিজা ঘৰ।

মই লুইতৰপৰা মিছিছিপি হৈ ভল্গাৰ ৰৃপ চালোঁ,

অটোৱাৰপৰা অষ্টিয়া হৈ পেৰিচ সাবটি ল’লো,

মই ইলোৰাৰপৰা পুৰণি ৰহণ চিকাগোলে’ কঢ়িয়ালোঁ,

গালিবৰ শ্বেৰ দুশম্বেৰ মীনাৰত শুনা পালোঁ,

মার্ক টোৱেনৰ সমাধিত বহি গর্কীৰ কথা ক’লোঁ,

বাৰে-বাৰে দেখোঁ বাটৰ মানুহো আপোন হৈছে বৰ

সেয়ে মই যাযাবৰ।

বহু যাযাবৰ লক্ষ্যবিহীন

মোৰ পিছে আছে পণ

ৰঙৰ খনি য’তেই দেখিছোঁ

ভগাই দিয়াৰ মন।

মই দেখিছোঁ অনেক গগনচুম্বী অট্রালিকাৰ শাৰী

তাৰ ছাঁতেই দেখিছোঁ কতনা গৃহহীন নৰ-নাৰী

মই দেখিছোঁ কিছু ঘৰৰ সমুখ বাগিচাৰে আছে ভৰি

আৰু দেখিছোঁ মৰহা ফুলৰ পাপৰি অকালতে পৰা সৰি

বহু দেশে দেশে গৃহদাস দেখি চিন্তিত হওঁ বৰ

মনৰ মানুহ বহুতেই দেখোঁ ঘৰতে হৈছে পৰ

সেয়ে মই যাযাবৰ।

৪.

অস্ত আকাশৰে সপোন ৰহন সানি

ক্লান্ত লুইতৰে হেঙুলীয়া পানী

বৈয়ে যায় বৈয়ে যায় বৈয়ে যায়

কোন সুন্দৰৰ শিল্পীয়ে

পদুম ফুলৰ নাৱেৰে

ময়ুৰপংখী ৰহনবোৰ

দিয়ে ছটিয়াই

দুয়োপাৰে ক’ত মানুহ

ক’ত যে ইতিহাস

ক’ত যুগৰ, শত আশাৰ

নিৰাশাৰে নিশ্বাস

লক্ষ্য যদি দিগন্ত

শিল্পীহে তোমাৰ

পদুমৰ পানচৈ চপোৱা এবাৰ

দেখিবা জীৱনৰে

দিগন্ত অপাৰ

বেলি যে যায়, বেলি যে যায়, বেলি যে যায়।।